اگرچه زنان و مردان در ظاهر از نظر ساختمان قلب و اعضای تشکیل دهنده آن یکسان هستند و انتظار می رود که بیماریهای قلبی در هر دو جنس یکسان باشد ولی یکسری تفاوت های مهم در فیزیولوژی قلب و بیماریهای آن بین زنان و مردان وجود دارد. زنان هم از نظر میزان بروز بیماریهای قلبی عروقی مانند فشارخون ، دیابت و تنگی عروق کرونری با مردان متفاوت هستند و هم نوع تظاهرات بیماری و علایم آنها با مردان فرق دارد. علل متعددی برای این اختلاف در علایم و بیماریهای مردان و زنان ذکر شده است ولی شاید مهمترین دلیل آن ، متفاوت بودن هورمونها و فیزیولوژی بدن زنان با مردان باشد.
تیپیک یا غیرتیپیک؟
در بسیاری از کتابهای علمی به علایم شایع بیماریهای قلبی ، اصطلاحاً علایم "تیپیک" گفته می شود و در مقابل به علایم متفاوت و غیر شایعی که برخی از افراد نشان می دهند ، علایم "آتیپیک" اطلاق می شود. در مورد درد سینه ناشی از بیماریهای قلبی مردان بیشتر علایم تیپیک درد سینه را دارند و در مقابل میزان علایم غیرتیپیک در زنان بیشتر است. با توجه به اینکه شیوع بیماریهای قلبی در زنان برابر یا حتی بیشتر از مردان است گفتن اینکه علایم ذکر شده برای درد سینه توسط مردان تیپیک محسوب می شود یا علایم ذکر شده توسط زنان ، شاید جای سوال داشته باشد. به هرحال عبارات و کلمات و توصیفاتی که مردان و زنان از درد سینه و بیماریهای قلبی دارند ، با هم متفاوت است.
بسیاری از زنان با بیماری قلبی ، علایم آتیپیک دارند
مدل و الگوی شناخته شده برای علایم گرفتگی عروق قلبی احساس فشار و سنگینی در وسط قفسه سینه است که با فعالیت بدنی ایجاد می شود و گاها به گردن ، فک ، دست و شانه چپ انتشار پیدا می کند. بیشتر مردانی که تنگی عروق کرونر دارند این نوع از علایم را بیان می کنند در حالیکه در زنانی که عروق کرونر آنها مسدود شده است علایم ایجاد شده می تواند متفاوت باشد و بیشتر خانمها با علایم زیر مراجعه می کنند:
احساس داغ شدن و سوزش قفسه سینه
دردهای نقطه ای و متمرکز بر روی قفسه سینه
درد قفسه سینه که با لمس و فشاردادن قفسه سینه بیشتر می شود
درد با تمرکز بر پشت قفسه سینه ، شانه و دست چپ
احساس گرفتگی و طپش قلب به جای درد سینه
با توجه به نوع بروز علایم در خانمها لازم است هرگونه احساس ناراحتی بالاتر از کمر که با ورزش و فعالیت بدنی ایجاد می شود را جدی قلمداد کرده و از نظر بیماریهای قلبی و تنگی عروق کرونر بررسی نمود. با توجه به اینکه علایم گرفتگی عروق قلبی در زنان با آنچه به عنوان علایم این بیماری شناخته شده است تفاوت دارد لذا در خانمها احتمال زیادی وجود دارد که علایم بیماری آنها به اضطراب و علایم ناشی از بیماریهای عضلانی و اسکلتی نسبت داده شده و بیماری اصلی آنها تشخیص داده نشود.
علایم قلبی در زنان با آنژیوگرافی نرمال ، بیشتر است
از بین بیماران زن و مردی که با علایم بیماری قلبی و آنژین مراجعه می کنند ، احتمال اینکه در بررسی های بعدی و آنژیوگرافی قلبی مشخص شود که عروق کرونر قلب وی نرمال است و تنگی ندارد ، در زنان به مراتب بیشتر از مردان است. به این حالت اصطلاحا "سندرم ایکس" (Syndrome X) گفته می شود.
در این سندرم شخص تمام علایم و نشانه های انسداد عروق کرونری و آنژین را دارد و حتی در تست ورزش یا اسکن قلب هم یافته هایی به نفع انسداد عروق قلبی و ایسکمی گزارش می شود ولی آنژیوگرافی عروق قلب آنها تنگی عروق کرونر را نشان نمی دهد. این حالت در خانمها شایعتر از مردان است و دلیل آن شاید اسپاسم عروق کرونری یا بیماری شریانچه ها و عروق کوچک قلبی است که در آنژیوگرافی قابل رویت نیستند.
حتی علایم حمله قلبی هم در زنان با مردان متفاوت است
در مردانی که دچار سکته قلبی می شوند ، شایع ترین علامت آن احساس درد سینه ناگهانی در وسط قفسه سینه است. در کنار این درد سینه فشارنده و شدید احتمال دارد علایمی مانند تهوع و استفراغ ، تنگی نفس و تعریق هم دیده شود. این علایم در خانمها می تواند متفاوت از مردان باشد.
در خانم هایی که دچار حمله قلبی می شوند ، علایم بیماری می تواند غیر اختصاصی باشد مانند:
دردسینه غیر تیپیک در پشت قفسه سینه ، شانه و دست چپ
تهوع و استفراغ
تنگی نفس و احساس گرسنگی هوا
تعریق شدید
درد و ناراحتی در ناحیه شکم
کاهش سطح هوشیاری
بیحالی و ضعف شدید
هم در مردان و هم در زنان احتمال دارد که درصدی از حملات قلبی بدون هرگونه علامتی ایجاد شده و صرفا در اثر عوارض بیماری یا در بررسی های بعدی کشف شوند. به این نوع حملات قلبی ، حمله قلبی خاموش Silent گفته می شود و میزان این حملات بیعلامت در زنان از مردان بیشتر است. زنان احتمال دارد دچار سکته قلبی شوند ولی علایم خاصی را تجربه نکنند.
زنان ناراحتی های قلبی خود را کمتر بیان می کنند
مطالعات نشان داده اند که زنان به نسبت مردان ، علایم و نشانه های قلبی خود را کمتر بیان می کنند و کمتر از مردان از ناراحتی خود شکایت می کنند. در حقیقت زنانی که بیماری قلبی دارند ، علایم خود را به مشکلاتی غیر از بیماری قلبی نسبت می دهند و کمتر از مردان درصدد بررسی علت ناراحتی خود هستند. به این دلیل احتمال اینکه بیماری قلبی در زنان کمتر تشخیص داده شود ، بیشتر از مردان است. این موضوع به این دلیل است که زنان فکر می کنند علایم آنها ناشی از اضطراب ، بیماریهای گوارشی و عضلانی است تا بیماری قلبی.
قلب من: با توجه به انواع مختلف علایم بیماری قلبی در زنان و علایم غیراختصاصی آن لازم است آستانه حساسیت به علایم قلبی در خانمها پایین تر از مردان باشد. توصیه می شود هرگونه علامت و ناراحتی مرتبط با بیماری قلبی در خانمها جدی تلقی شود و با هرگونه ناراحتی که شک به بیماری قلبی داشته باشید به اورژانس مراجعه نمایید.
توصیه می شود در صورت بروز هر یک از علائم زیر ، فوراً به اورژانس مراجعه کنید:
احساس درد ، فشار ، سوزش یا فشار در قفسه سینه ، فک ، شانه ها ، کمر یا بازوها که 5 تا 10 دقیقه طول می کشد.
حملات غیر قابل توضیح تنگی نفس که 5 تا 10 دقیقه طول می کشد.
احساس تپش قلب همراه با سرگیجه یا از دست دادن تعادل.
برخی از علایم می توانند نشانه حمله قلبی حاد و سکته قلبی باشند. توصیه می شود با دیدن هرکدام از علایم زیر با اورژانس 115 تماس بگیرید:
تنگی نفس غیر قابل توضیح بیش از 5 تا 10 دقیقه طول می کشد
تهوع شدید ناگهانی ، استفراغ یا سوء هاضمه
تعریق ناگهانی بدون دلیل
خستگی شدید و ناگهانی غیر قابل توضیح
از دست دادن هوشیاری یا غش کردن
احساس ناگهانی و غیر قابل توضیح شبیه به مردن
دیدگاه خود را بنویسید