حاملگی و بدنیا آوردن نوزاد یکی از عملکردهای روتین و تکراری انسانهاست. اغلب موارد بارداری بدون عارضه هستند و روزانه تعداد بسیار زیادی بارداری و زایمان سالم و موفق در سراسر جهان و کشورمان ایران اتفاق می افتد. با اینحال حاملگی عوارض مخصوص به خودش را دارد و در مواردی احتمال دارد در طول بارداری هم مادر و هم جنین و نوزاد دچار عوارض ناخواسته مربوط به بارداری شوند.
اخیراً مطالعه علمی بسیار بزرگ و مفصلی در این مورد انجام شد که نشان داد مادرانی که در طول بارداری دچار عوارض حاملگی می شوند، در آینده با احتمال بیشتری به بیماریهای قلبی و عروقی مبتلا می شوند و میزان بروز بیماریهای قلبی در این افراد بیشتر از بقیه مادران است.
این مطالعه و چندین مطالعه مشابه، نشان می دهند که می توان عوارض دوره حاملگی را به عنوان ریسک فاکتور و عامل خطر پیدایش بیماریهای قلبی در آینده دانست و آن را در کنار سایر عوامل خطر قلبی مانند دیابت و فشارخون قرار داد.
این مطالعه بر روی بیشتر از دو میلیون خانم باردار -۲،۱۹۶،۲۲۵ نفر - که در فاصله بین سالهای ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۵ باردار شده اند، انجام شده است. این خانمها در طول بارداری از نظر پیدایش عوارض بارداری پایش شدند و بروز بیماریهای قلبی در این افراد تا سال ۲۰۲۳ مورد پایش قرار گرفت. از بین عوارض بارداری ۵ مورد از شایعترین عوارض در این مطالعه مدّنظر بودند که عبارتند از:
- وزن کم جنین نسبت به سن
- زایمان زودرس
- دیابت بارداری
- فشارخون بارداری
- و مسمومیت حاملگی - پره اکلامپسی
در طول مطالعه از تمام بارداری ها حدود ۳۰ درصد انها با حداقل یکی از این عوارض همراه بودند که عددی بزرگ و قابل توجّه است و نشان دهنده شیوع بالای عوارض بارداری است.
بعد از پیگیری طولانی مدّت نزدیک به ۳۰ تا ۴۵ سال بعد از بارداری، مشخص شد که بروز یک یا چند مورد از عوارض حاملگی می تواند باعث افزایش بروز بیماریهای قلبی و انسداد عروق کرونر در مادر شود.
خطر بروز بیماریهای قلبی براساس نوع عارضه بارداری متفاوت است و بیشترین خطر مربوط به بیماریهای فشارخون در مادر باردار است.
خطر بیماریهای قلبی براساس عارضه به این صورت است:
- وزن کم نوزاد: افزایش خطر ۱.۱ برابر
- دیابت بارداری: افزایش خطر ۱.۳ برابر
- مسمومیت حاملگی: افزایش خطر ۱.۵۴ برابر
- زایمان زودرس: افزایش خطر ۱.۷۲ برابر
- و بیشترین خطر برای فشارخون بارداری مادر: افزایش خطر بیماری قلبی ۲.۱ برابر
چند نکته:
۱- مادرانی که در دو یا چند حاملگی دچار عارضه بارداری شدند، با خطر بسیار بیشتری از نظر ابتلا به بیماریهای قلبی مواجه شدند. این موضوع نشان دهنده اهمیت توجه به این مادران است.
۲- خطر بیماریهای قلبی تا ۴۶ سال بعد از بارداری هم ادامه داشت و این موضوع نشان دهنده اهمیت توجه و پیشگیری طولانی مدت در این مادران است.
۳- فشارخون بارداری و دیابت بارداری در ۱۰ سال اول بعد از بارداری، با بیشترین میزان از بروز بیماریهای قلبی همراه بودند.
چه باید کرد؟
۱- در طول بارداری باید به شدّت مراقب بروز عوارض حاملگی باشید. اگر در حاملگی قبلی دچار یکی از این عوارض شده اید یا در مادر، خواهر یا سایر بستگان شما میزان بروز این عوارض زیاد است، لازم است بیشتر مراقب باشید.
۲- لازم است بعد از زایمان سایر عوامل خطر قلبی را چک کنید. مانند فشارخون بالا، دیابت، چربی خون بالا. کنترل این عوامل خطر به کاهش قابل توجّه بیماریهای قلبی علیرغم عوارض بارداری کمک خواهد کرد.
۳- عامل خطر جدید ایجاد نکنید. به عنوان مثال سیگار نکشید یا اگر مصرف می کنید، آن را ترک کنید. ورزش کنید و وزن مناسب و تغذیه سالم داشته باشید.
۴- باید بعد از بارداری مراقبت و کنترل طولانی مدت داشته باشد و توجه کنید که با افزایش سن احتمال بروز بیماریهای قلبی افزایش پیدا می کند.
دیدگاه خود را بنویسید