آیا مصرف سیاهدانه برای چربی خون بالا، مفید است؟

سیاهدانه به صورت دانه های ریز بیضی شکل و سیاهی است که از گیاهی به همین نام به دست می آید. البته به غیر از دانه، اشکال مختلف آن به صورت روغن سیاهدانه، پودر و ترکیبات غذایی آن هم در عطاری ها و برخی داروخانه های سنتی در دسترس است. سیاهدانه از گیاهان بومی غرب آسیا است و در این کشورها به صورت ادویه و افزودنی های غذایی، در کنار سایر غذاها استفاده می شود. در برخی از کشورها سیاهدانه را به نان، غذاهای گوشتی و کبابها اضافه می کنند.

در طب سنتی فواید مختلفی برای سیاهدانه ذکر شده است. گفته شده است که مصرف سیاهدانه برای برخی از بدخیمی ها و بیماری های تنفسی مفید است. در سالهای اخیر ، مکرراً در مورد اثرات ضد چربی خون سیاهدانه گفته شده است و اینکه این ماده غذایی می تواند به متعادل نگه داشتن سطح چربی خون کمک نماید.

آیا سیاهدانه بر چربی خون اثری دارد؟

اثر سیاهدانه بر چربی خون در چندین مطالعه علمی مورد بررسی قرار گرفته است. اگرچه این مطالعات نتایج مختلف و گاهاً متناقضی داشته اند ولی در بررسی کلی این مطالعات ، سیاهدانه توانسته است به میزان کمی از چربی های مضر خون کم کند و برعکس چربی های مفید خون را افزایش دهد. در یک مطالعه که در آن افراد با چربی خون بالا، دیابت، افراد با اضافه وزن و سندرم متابلیک شرکت کردند به افراد به طول دو ماه روزانه در حد نیم تا دو گرم سیاهدانه داده می شد. پس از دو ماه نتایج زیر به دست آمد:

• میزان کلسترول خوب خون HDL، به میزان 5 درصد افزایش پیدا کرد.
• میزان کلسترول خون به میزان 5 درصد کاهش یافت.
• اندازه چربی مضر خون LDL، به میزان 7 درصد کاسته شد.
• تری گلیسرید خون بعد از اتمام مطالعه از 8 تا 16 درصد کاهش پیدا کرد.

در مورد مصرف سیاهدانه برای کاهش میزان چربی خون دو نکته مهم وجود دارد:

1. اثر سیاهدانه بر چربی خون وابسته به میزان مصرف آن است و هر چه مقدار مصرف سیاهدانه بیشتر باشد ، اثر آن بیشتر ظاهر می شود.
2. اثرات سیاهدانه بر چربی خون قابل برگشت است. به طوری که بعد از قطع مصرف آن پس از دو ماه اثرات مفید آن به حالت قبل از مصرف آن برگشت پیدا خواهد کرد.

 سیاهدانه چگونه بر چربی خون اثر می کند؟

اگرچه تمام اثرات این ماده غذایی شناخته شده نیست ، با این حال تصور می شود سیاهدانه با سه روش باعث پایین آمدن چربی بد و افزایش چربی خوب خون می شود:

1. این ماده در سطح داخلی روده مانع جذب چربی های خورده شده در غذا می شود.
2. سیاهدانه مانع تولید کلسترول از کبد می شود.
3. این ماده میزان گیرنده های LDL را در سطح سلولهای کبدی افزایش داده و باعث افزایش خروج آنها از خون می شود.

به غیر از این اثرات سیاهدانه منبع بسیار خوبی برای "آنتی اکسیدان ها" ، "فیتوسترول" ، "تیموکینون"، " فیبر" و "اسیدهای چرب اشباع نشده" است. هر کدام از این مواد برای کاهش اثرات LDL بر بدن مفید بوده و مانع از آسیب پذیری بدن در مقابل پربی های خون می گردند.

توصیه علمی

به نظر می رسد افراد می توانند برای اصلاح ترکیب چربی بدن خود از سیاهدانه استفاده کنند و به نظر نمی رسد مصرف آن ضرر و زیان خاصی برای بدن داشته باشد. با این حال برای اینکه این ماده غذایی به عنوان ترکیب دارویی مفید برای اصلاح چربی خون توصیه شود، هنوز اطلاعات و مطالعات کافی وجود ندارد. کما اینکه در بهترین حالت هم این ماده قادر است فقط 5 تا 7 درصد بر روی چربی خون اثرگذار باشد، در حالیکه برای درمان چربی خون احتیاج به اثر بخشی نزدیک به 50 درصدی وجود دارد.

لذا توصیه می شود از سیاهدانه در کنار رعایت رژیم غذایی مناسب و داروهایی که توسط پزشک تجویز شده است، استفاده کنید و مصرف سیاهدانه به هیچ وجه نمی تواند جایگزین درمان دارویی و رعایت رژیم غذایی مناسب باشد.