پروپرانولول

معرفی دارو

• پروپرانولول، در سطح سلولی گیرنده های بتایک و دو قلب را مهار میکند. این گیرنده های سلولی موجب تحریک انقباض قلب و افزایش تعداد ضربان قلب می شوند. لذا مهار آنها باعث کاهش برون ده قلب و آهسته تر شدن تعداد ضربان قلب می شود.
• این دارو متعلق به دسته داروهای موسوم به "بتابلوکر" است. و به صورت غیراختصاصی گیرنده های نوع یک و نوع دو را مهار می کند.
  
• مکانیسم اثر این دارو در پایین اوردن فشارخون زیاد مشخص نیست ولی می تواند مربوط به مهار ترشح عامل رنین از کلیه، مهار سیستم عصبی مرکزی و سیستم سمپاتیک باشد.

اشکال دارو

• پروپرانولول به صورت قرص های 10،20،40،60،80،120 و 160 میلی گرمی موجود است.
• برای اطفال به صورت محلول های آماده وجود دارد.
• برای تزریق وریدی هم به شکل آمپول های 1 میلی گرم در میلی لیتر در دسترس است.
• برند اصلی دارو به نام  "Inderal"  است.
• در ایران شرکت های مختلف با اسامی و بسته بندی های متعددی این دارو را عرضه کرده اند، از جمله پرانول. لذا باید توجه کنید که به دلیل اختلاف ظاهری یک یا چند نوع از این دارو را همزمان مصرف نکنید.

موارد مصرف و اندیکاسیون

•  برای کاهش در قفسه سینه (آنژین صدری)
• برای افزایش طول زندگی و کاهش مرگ و میر بعد از حملات قلبی
• پروپرانولول داروی بسیار مفیدی برای کاهش ضربان قلب بالا در استراحت و هنگام فعالیت بدنی است.
• این دارو در درمان فشارخون بالا هم کاربرد دارد.
• برای طپش قلب و ضربانات نابجای قلبی
• برای لرزش دستها
• برای درمان میگرن

@@@

دوز و زمان مصرف

• میزان مصرف و دوز این دارو کاملا به شدت بیماری و پاسخ دهی بدن بیماران وابسته است.
• پروپرانولول با دوز کم در حد 10 تا 20 میلی گرم در روز شروع شده و به فواصل یک تا دو هفته در صورت نیاز قابل افزایش تا 320 میلی گرم در روز است.
• این دارو معمولا دو بار در روز مصرف می شود ولی بسته به دوز دارو و شدت علایم بیمار تا سه بار در روز قابل افزایش است.
• ترجیح خاصی برای مصرف دارو در ساعات شبانه روز وجود ندارد ولی لازم است دارو در ساعت معینی از روز مصرف شود.
• این دارو را می توان با غذا یا با معده خالی استفاده کرد.

عوارض احتمالی دارو

• این دارو احتمال دارد باعث کندی بیش از حد ضربان قلب گردد (برادیکاردی). اگر ضربان قلب شما در طول روز کمتر از 50 بار در دقیقه است، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
• سردرد
•  سرگیجه و احساس سبکی سر
  
•  ضعف و دردهای عضلانی
  
•  افسردگی
• خستگی وضعف
  
• تشدید آسم و بیماری های ریوی مانند برونشیت
  
• اختلال عملکرد جنسی
• این دارو می تواند علایم افت قند خون و علایم پرکاری تیرویید را مخفی نماید. لذا در افراد با دیابت و بیماری تیروییدی با احتیاط مصرف شود.
• در افراد با نارسایی کلیه و کبد، میزان این دارو در بدن افزایش یافته و احتمال افزایش عوارض وجود دارد. لذا در این بیماران باید میزان دارو کاهش داده شود.
• در افرادی که به صورت ناگهانی دچار نارسایی قلب شده اند، می تواند موجب تشدید علایم نارسایی قلبی گردد. لذا در بیماران با نارسایی قلبی حتما باید زیر نظر پزشک معالج استفاده شود.
• برخی از افراد به این دارو حساسیت نشان می دهند. میزان حساسیت می تواند از مقادیر خفیف مانند خارش دست و پا و کهیر ساده تا مقادیر شدیدتر همچون جوش های دست وصورت وبدن و آنژیو ادم متفاوت باشد.

چند نکته مهم

•  افرادی که این دارو را مصرف می کنند باید از دریافت مایعات و آب کافی مطمئن باشند، مگر اینکه به دلیل شرایط دیگر مصرف مایعات زیاد توسط پزشک منع شده باشد.
  
• روزه داری و تشنگی طولانی مدت در افرادی که این دارو را مصرف می کنند، توصیه نمی شود.
• اندازه این دارو ثابت نبوده و بسته به شرایط بیماری و نظر پزشک در فواصل معین قابل افزایش یا کاهش است.
• در طول مصرف این دارو از مصرف داروهای قلبی بدون نظر پزشک معالج خود پرهیز نمایید.
  
• بلند شدن ناگهانی از حالت نشسته یا خوابیده می تواند موجب سرگیجه وضعیتی و حتی افتادن و سنکوپ گردد. لذا در این مواقع به آهستگی بلند شوید و از ایستادن طولانی مدت اچتناب کنید.
• قطع ناگهانی این دارو می تواند خطرناک باشد. این امر می تواند حتی موجب سکته قلبی هم بشود. برای قطع دارو حتما باید دارو حداقل به مدت یک هفته کاهش داده شده و سپس قطع گردد. برای قطع دارو حتما باید با نظر پزشک معالج اقدام شود.
• اگر دیابت دارید، مطلع باشید که این دارو می تواند علایم افت قند را مخفی کند.
• اگر علایمی مانند سرگیجه، تنگی نفس، احساس کرختی و گزگز در انگشتان دست و خواب آلودگی دارید، هرچه سریعتر به اورژانس مراجعه نمایید.

تداخل با غذاها و سایر داروها

تداخل دارویی یعنی این که مصرف دارو یا داروهای دیگر که برای بیماری های قلبی یا غیرقلبی تجویز شده است می توانند با مکانیسم های مختلفی موجب کاهش یا افزایش اثر این دارو گردند. بعنوان مثال برخی از داروها موجب افزایش تجزیه دارو در کبد یا افزایش دفع از کلیه شده و اثر دارو را کاهش می دهند. برعکس برخی دیگر از داروها، موجب کاهش تجزیه یا کاهش دفع دارو شده و موجب افزایش اثر دارو در بدن می گردند.

داروهایی که به عنوان تداخل مطرح می شوند، نباید موجب نگرانی یا قطع خودسرانه دارو گردند. اگر شما با همزمان این داروها را مصرف می نمایید، در اولین فرصت با پزشک خود مشورت نمایید.

• دیابت قندی - بویژه وابسته به انسولین
• داروهای قلبی مانند آتنولول، کارودیلول، کلونیدین، دیگوکسین، دیلتیازم، دیزوپیرامید، لابتالول، متوپرولول، بیزوپرولول، سوتالول و وراپامیل.
• درمان های تنفسی مانند آلبوترول، بیتولترول، متاپروترنول، پیربوترول و تربوتالین.
• فینگو لیمود
• ریفامپین

  دکتر امیرفرهنگی - متخصص قلب