آمادگی برای انجام سی تی آنژیوگرافی

به دیدن رگهای بدن با استفاده از روش سی تی اسکن و با استفاده از بازسازی کامپیوتری، سی تی آنژیوگرافی گفته می شود. در این روش فرد داخل دستگاه سی تی اسکن قرار می گیرد و با استفاده از رگهای محیطی مادّه حاجب آنژیوگرافی که معمولاً ترکیبات حاوی ید هستند، به داخل بدن تزریق شده و بعد از رسیدن ماده حاجب به عضو مورد نظر تصویربرداری از آن عضو صورت می گیرد. تصاویر ایجاد شده بوسیله دستگاه سی تی اسکن بازسازی و تفسیر می شود و شکل آناتومیک رگ بصورت مجازی نشان داده می شود.

سی تی آنژیو برای چه مواردی لازم است؟

تقریباً تمام رگهای بدن از جمله شریانها و وریدهای اعضای مختلف را می توان با استفاده از سی تی آنژیوگرافی مشاهده کرد. علاوه از رگها، حفرات و دریچه های داخل قلب و لایه های اطراف قلب هم با استفاده از سی تی آنژیوگرافی قابل ارزیابی و مشاهده هستند. با اینحال شایعترین تست هایی که با استفاده از سی تی آنژیوگرافی انجام می شوند عبارتند از:

بررسی شریان ریوی و آمبولی ریه

بررسی شریان آئورت از نظر دایسکشن یا آنوریسم آئورت

بررسی عروق کرونر قلبی و میزان کلسیم آنها

بررسی عروق سر و گردن

بررسی عروق ریز داخل مغزی

بررسی شریانهای داخل شکم و احشای داخلی مانند کبد و کلیه

بررسی بیماریهای عروق دست و پا

به کجا باید مراجعه کرد؟

 سی تی آنژیوگرافی در اصل یک تصویربرداری با دستگاه سی تی اسکن است و در مراکز رادیولوژی و سی تی اسکن انجام می شود. مرکز رادیولوژی می تواند در قسمت تصویربرداری بیمارستان باشد که در اغلب موارد به اینگونه است و یا اینکه بصورت مستقل از بیمارستان و در مراکز سرپایی رادیولوژی باشد.

آیا نوع دستگاه تفاوتی می کند؟

 پاسخ بله است.

برای اهداف تشخیصی مختلف می توان از دستگاههای مختلف استفاده نمود. دستگاههای سی تی آنژیو براساس تعداد دتکتور دستگاه نامگذاری می شوند که از 16، 64، 128 تا 256 اسلایس متغیر است.

برای ریه، قفسه سینه و بررسی آمبولی ریه دستگاه 16 اسلایس کافی است.

برای بررسی آئورت و شریانهای اصلی مانند دست و پا و گردن هم می توان از دستگاه 16 اسلایس استفاده کرد.

برای آنژیوگرافی عروق کرونری و شریانهای سایز متوسط مانند عروق مغزی لازم است حداقل دستگاه 64 اسلایس باشد.

برای بررسی آناتومی قلب و دریچه های قلبی و انومالی های مادرزادی هم لازم است حداقل دستگاه 64 اسلایس استفاده شود.

البتّه در زمان تجویز پزشک شما برحسب بیماری و شرایط بدنی و قلب شما می تواند در مورد نوع دستگاه سی تی آنژیو بیشتر راهنمایی نماید.

قبل از انجام تست

 سی تی آنژیوگرافی یک تست سرپایی است و احتیاج به بستری شدن ندارد. برای این تست ناشتا بودن لازم نیست ولی بهتر است از 2 ساعت قبل از تست آب یا غذا استفاده نکنید. در زمان انجام تست بهتر است لباس راحتی بپوشید البته در برخی از مراکز لباس شخصی خارج شده و لباس فرم نازک برای راحتی در تست پوشیده می شود.

وسایل فلزی و زیورآلات به ویژه گردنبند و وسایلی که در منطقه گردن و قفسه سینه هستند مزاحم بوده و باید خارج شوند. ساعت و النگو اصولاً مشکلی ندارند.

برای انجام تست با توجّه به اثرات مادّه حاجب بر روی کلیه لازم است تست کراتی نین برای بررسی عملکرد کلیه در دسترس باشد. بهتر است تست را چند روز قبل از سی تی آنژیو انجام داده باشید.

لازم است داروی متفورمین از 2 روز قبل از تست قطع شده باشد. در مورد بقیّه داروها می توانید آنها را حتّی در روز انجام تست با مقدار کمی آب مصرف نمایید.

اگر سابقه حساسیّت به مادّه حاجب دارید یا در گذشته حساسیّت شدید به دارو یا مادّه خاصّی داشته اید، لازم است موضوع را قبل از تست به پزشک یا تکنسین اطلاع دهید.

در مورد سی تی آنژیوگرافی قلب، هرچه ضربان قلب پایین تر باشد میزان دقت تصاویر افزایش پیدا می کند. برای افرادی که ضربان قلب بیشتر از حد دارند شاید لازم باشد از چند روز قبل از تست از داروهای کم کننده ضربان قلب استفاده شود. در این مورد حتماً طبق دستورات تیم پزشکی عمل کنید و از قطع یا شروع داروی خاصّی بصورت خودسرانه پرهیز نمایید.

زمان انجام تست

 برای انجام تست از یکی از رگهای محیطی مانند دست یا بازو، رگ گیری انجام می شود. بعد از آن شما بر روی تخت سی تی اسکن خوابیده و دستگاه انژکتور برای تزریق مادّه حاجب به رگ گرفته شده متصل می شود.

با شروع تست شاید از شما خواسته شود که دستهای خود را بالاتر از قفسه سینه نگهدارید یا از شما خواسته شود برای لحظاتی نفس خود را حبس نمایید تا حرکات قفسه سینه به حداقل برسد که در این موارد لازم است همکاری نمایید.

انجام تست معمولاً چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد و بعد از دیدن تصاویر اوّلیه و تأیید تکنسین سی تی اسکن شما می توانید از دستگاه و اتاق تست خارج شوید.

بعد از تست

 بعد از اتمام تست لازم است به مدّت نیم ساعت برای بررسی احتمال واکنش و حساسیت به ماده حاجب در بخش باقی بمانید. اشعه دستگاه و ماده حاجب تزریق شده دارای تشعشع نبوده و تماس با دیگران و اطرافیان بلامانع است.

شما بعد از تست می توانید به زندگی و کار و فعالیت عادی خود برگردید. البته لازم است تا 24 ساعت مراقب علایم و حساسیت به داروهای تزریقی باشید. این علایم عبارتند از:

اغلب این علایم موقتی و گذرا هستند و با استراحت و مصرف مایعات اصلاح می شوند. ولی برخی از موارد مانند تورم سر و صورت و تغییر صدا بسیار مهم و حساس بوده و لازم است بلافاصله به نزدیکترین اورژانس یا درمانگاه مراجعه نمایید.

در بسیاری از مراکز تفسیر و بازسازی تست چند روز زمان می برد و لازم است برای پرفتن پاسخ تست چند روز بعد مراجعه نمایید.

سی تی آنژیوگرافی تست نسبتاً بی خطر و کم عارضه ای است و امکان تکرار آن به دفعات وجود دارد. البتّه لازم است تکرار تست و استفاده مکرر از سی تی اسکن هم از نظر میزان اشعه ایکس استفاده شده و هم از نظر میزان استاندارد مادّه حاجب تحت نظر و با تأیید پزشک معالج صورت بگیرد.