من فشارخون دارم. آیا می توانم قهوه مصرف کنم؟

قهوه یکی از پر مصرف ترین نوشیدنی های مورد استفاده است که در اغلب کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. در کشور خودمان ، ایران هم تا نزدیک به صد سال پیش ، مصرف قهوه به عنوان نوشیدنی رایج بین مردم رواج داشته است. اگرچه در سالهای گذشته مصرف چای به عنوان نوشیدنی غالب ایرانیان ، جایگزین قهوه شده است ولی در سالهای اخیر تمایل ایرانیان هم به مصرف قهوه افزایش یافته است و انواع آن به صورت قهوه های دانه ای و قهوه فوری به صورت روزافزون مورد استفاده افراد به ویژه جوانان است.

یکی از سوالات شایع افراد سالم و بیماران قلبی در مورد ارتباط مصرف قهوه با بیماری های قلبی و به ویژه فشارخون است. اینکه آیا مصرف قهوه اثرات مثبت یا منفی بر روی سلامت قلب و فشارخون دارد؟ یا مصرف قهوه دارای چه اثراتی بر روی بدن و سلامت سیستم قلبی و عروقی است؟

قهوه چیست و چه اثری در بدن دارد؟

قهوه جزو نوشیدنی های حاوی "کافئین" است. هر فنجان متوسط قهوه تقریبا حاوی 200 تا 300 میلی گرم کافئین است. کافئین به گروهی از ترکیبات غذایی تعلق دارد که به "محرک ها" معروف هستند. محرک ها ، باعث افزایش میزان فعالیت مغز و سیستم عصبی مرکزی می شوند که در اثر آن میزان هوشیاری فرد افزایش پیدا کرده و در اثر تحریک سیستم اعصاب معروف به "سمپاتیک" میزان ضربان قلب بالا می رود و فشارخون به صورت مختصر افزایش پیدا می کند تا شخص آماده برای واکنش های سریع و فعالیت های ذهنی و بدنی باشد. به همین دلیل است که اغلب افراد بعد از مصرف قهوه ، احساس سرحال بودن ، تمرکز و انرژی بیشتری برای انجام کارهای ذهنی و بدنی پیدا می کنند.

 این اثرات در محرک های قوی مانند کوکایین و آمفتامین به صورت حداکثری و با شدت بسیار زیادی بروز می کند و می تواند موجب ضربان قلب بسیار شدید ، افزایش ناگهانی فشارخون ، اسپاسم عروق بدن و ایجاد توهم و اضطراب شدید گردد که مسلماً هم برای بدن و هم برای سیستم قلب و عروق مضرات جدی به دنبال دارد.

مصرف قهوه باعث چه تغییراتی بر قلب افراد سالم می شود؟

اگرچه پاسخ بدن افراد مختلف به مصرف قهوه می تواند متفاوت از دیگران باشد ولی به صورت کلی مهمترین اثر حاد مصرف قهوه و ترکیبات کافئین دار بر روی قلب عبارت است از افزایش ضریان قلب. اغلب افراد بعد از مصرف قهوه تا دو ساعت دچار افزایش ده تا بیست عددی در تعداد ضربان قلب خواهند شد که می تواند به صورت طپش قلب یا احساس کوبیدن قلب در قفسه سینه احساس شود. البته این اثر در افرادی که به صورت روزانه و دایمی از قهوه استفاده می کنند کمتر دیده می شود و این افراد به دلیل ایجاد تحمل در سیستم عصبی و قلب و عروق معمولا تغییری در ضربان قلب احساس نمی کنند. در عوض این اثر در بعضی از افراد بسیار شدید و علامتدار است و برخی از افراد با مصرف قهوه احتمال دارد دچار ضربان قلب های شدید و آریتمی قلبی گردند. البته این نوع از پاسخ شدید بسیار ناشایع بوده و در افراد سالم کمتر دیده می شود.

آیا قهوه فشارخون را افزایش می دهد؟

مصرف قهوه در افرادی که به صورت دایمی از آن استفاده نمی کنند می تواند موجب افزایش فشارخون گردد. این افزایش خون معمولا گذرا بوده و فقط به اندازه چند میلی متر جیوه است. این افزایش فشارخون در افرادی که به صورت دایمی و روزانه قهوه مصرف می کنند ، دیده نمی شود. حتی گزارش هایی وجود دارد که مصرف مزمن و روزانه قهوه به میزان 3 تا 4 فنجان در روز می تواند فشارخون را به میزان خفیف کاهش دهد.

در افرادی که بیماری فشارخون دارند هم مانند افراد سالم مصرف یکباره قهوه به صورت حاد می تواند فشارخون را افزایش دهد. به ویژه در افرادی که فشارخون درمان نشده دارند و فشارخون آنها سخت کنترل می شود ، مصرف قهوه می تواند باعث به هم خوردن فشارخون آنها و افزایش ناگهانی آن شود. با این حال اثرات قهوه در افرادی که فشارخون آنها کنترل شده است ، ناچیز است و این افراد می توانند از قهوه استفاده کنند به ویژه در افرادی که به صورت مزمن و روزانه از قهوه استفاده می کنند. برخی از مطالعات نشان دهنده کنترل بهتر و پایدارتر فشارخون بالا در افرادی که روزانه 3 تا 4 فنجان قهوه مصرف می کنند ، هستند.

آیا نوع قهوه در اثرات آن بر فشارخون تاثیر دارد؟

واقعیت این است که در ترکیب اصلی قهوه خوراکی غیر از کافئین که ماده موثر اصلی آن است تعدادی از عوامل آنتی اکسیدان و مکمل هم وجود دارند که تصور می شود اثرات مثبت نشان داده شده در طولانی مدت علاوه از کافئین از این عوامل هم نشات گرفته باشد لذا توصیه می شود اگر تصمیم به مصرف قهوه دارید از دانه های پودر شده قهوه استفاده نمایید. ترکیبات قهوه که به صورت قهوه فوری و آماده مصرف در بازار ارایه می شوند شاید حاوی تمام ترکیبات مفید قهوه نباشند.

علاوه بر این سعی کنید از قهوه های آماده حاوی پودر کرم و شکر استفاده نکنید. استفاده از کرم همراه با قهوه یا پودر آن که حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب اشباع است می تواند سلامتی قلب شما را به خطر اندازد. مصرف شکر همراه با قهوه هم از دیگر مواردی است که می تواند با افزایش کالری دریافتی شما باعث افزایش تری گلیسرید و قند خون شما شود.

نتیجه گیری

مصرف قهوه نه تنها برای فشارخون مضر نیست بلکه افراد با فشارخون بالا هم می توانند از آن استفاده نمایند به شرطی که فشارخون آنها از قبل با استفاده از دارو و روش های غیردارویی کنترل شده باشد.

افرادی که فشارخون کنترل نشده دارند یا فشارخون آنها مکررا به صورت حمله ای افزایش پیدا می کند ، بهتر است تا زمان کنترل فشارخون از مصرف قهوه پرهیز نمایند.

مصرف مزمن و روزانه قهوه اثرات به مراتب مفیدتر و بهتری نسبت به مصرف موردی و گهگاهی آن دارد.