فشارخون بالا بسیار شایع است و جالب است بدانید که از هر سه نفر، یک نفر به این بیماری مبتلا هستند. این عدد با افزایش سنّ به شدّت بالا میرود و برآورد می شود دو سوّم افراد بالای ۶۰ سال به این عارضه مبتلا باشند.
فشارخون به فشاری گفته می شود که توسط قلب ایجاد می شود تا خون را با فشار مناسب در بدن به گردش در بیاورد. اگر فشار داخل عروق بدن به هر دلیلی افزایش پیدا کند، بعد از چند سال اعضای پر رگ بدن در اثر فشار بالای عروق داخل آنها دچار تخریب زودرس و آسیب دایمی خواهند شد. اعضایی مانند قلب، مغز، کلیه، چشم و کبد از این جمله هستند و در صورت بالا بودن فشارخون این اعضا به سرعت دچار آسیب و اختلال عملکرد می شوند و متاُسفانه این آسیب دایمی و غیرقابل برگشت است.
دو عامل در آسیب فشارخون بالا به اعضای بدن نقش مهمّی دارند: شدّت فشارخون و سنّ شروع فشارخون بالا.
رابطه شدّت فشارخون با سرعت ایجاد و شدّت آسیب اعضای بدن مستقیم و بصورت خطی است. یعنی هرچه عدد فشارخون بالا باشد، میزان آسیب به اعضای بدن زودتر و شدیدتر اتفاق می افتد.
در مورد سنّ شروع فشارخون بالا طبیعی است که هرچه فشارخون در سنین پایین تری افزایش پیدا کند، احتمال آسیب به اعضای بدن و شدّت آسیب بیشتر و شدیدتر خواهد بود.
فشارخون در افراد جوان
فشارخون بالا در سنین کمتر از ۵۰ سال شیوع پایین تری به نسبت افراد بالای ۵۰ سال دارد. با این حال داشتن فشارخون بالا در این سنین بدلیل سالهای طولانی تر انتظار عمر، اهمیت بیشتری دارد. علت ایجاد فشارخون در اغلب موارد به روش زندگی غلط و غیر بهداشتی افراد مربوط است. رفتارهای نامناسب مانند:
- مصرف دخانیات اعمّ از سیگار و قلیان
- استفاده از نوشیدنیهای الکلی
- نداشتن تحرّک بدنی مناسب
- استفاده از غذاهای آماده و کنسرو شده
- مصرف فست فود
- استرس و اضطراب زیاد
- نداشتن برنامه خواب مناسب
- و اضافه وزن و چاقی
از جمله این عوامل هستند.
اضافه وزن و چاقی
مطالعات مختلف نشان داده اند که اضافه وزن و چاقی نقش بسیار مهمّی در ابتلا به فشارخون بالا در سنین پایین تر دارد. در یک مطالعه بزرگ که در افراد کمتر از ۵۰ سال انجام شد، نتایج نشان دادند که احتمال ابتلا به فشار خون در این بازه سنّی، در صورت داشتن BMI بالای ۴۰ تا ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت در حالیکه در همین گروه با BMI کمتر از ۲۵، احتمال ابتلا به فشارخون بالا تنها ۸ درصد است.
در این مطالعه و هم چنین در چندین مطالعه مشابه نشان داده شد که خطر ابتلا به فشارخون بالا در سنین کمتر از ۵۰ سال در افراد چاق، در مردان به مراتب بیشتر از زنان همان گروه سنی و وزنی است. به همین دلیل اضافه وزن و چاقی در افراد کمتر از ۵۰ سال و به ویژه در مردان یکی از عوامل خطر و زمینه ساز بسیار مهمّ ابتلا به فشارخون بالا محسوب می شود.
بافت چربی نسبت به سایر بافتهای بدن رفتار فیزیولوژیکی متفاوتی دارد. این بافت مقاومت عروقی بسیار بالاتری دارد و نسبت به سایر اعضای بدن بیشتر باعث افزایش فشارخون می شود. علاوه از این به ازای هر سانتی متر افزایش ضخامت بافت چربی بدن، تعداد بسیار زیادی از عروق لازم است و این موضوع با افزایش بستر عروقی بدن باعث افزایش فشارخون مورد نیاز برای جلو بردن خون در بدن می شود.
بافت چربی احشایی و داخل شکمی مستقیماً بر روی کلیه فشار وارد می کند. فشار خارجی بر روی کلیه با فعال کردن مکانیسم هورمونی مخصوص موسوم به سیستم RAAS موجب افزایش بازجذب سدیم از کلیه و همچنین افزایش مقاومت عروقی می شود و این موضوع نقش مهمی در افزایش فشارخون افراد چاق بازی می کند.
اثرات کاهش وزن
همانگونه که افزایش وزن و افزایش بافت چربی موجب افزایش فشارخون می شود، کاهش وزن و کم کردن بافت چربی هم می توانند موجب بهبود فشارخون بالا گردند. رعایت روش زندگی سالم نقش بسیار مهمّی در کنترل و حتی درمان فشارخون بالا دارد. مواردی از رعایت اصول بهداشتی در ای مورد عبارتند از:
- ترک سیگار و دخانیات
- قطع مصرف الکل
- داشتن فعالیت بدنی منظم و متوسط
- کم کردن میزان نمک غذا
- کم کردن استرس های روزمره
- داشتن خواب مناسب شبانه
- و داشتن وزن مناسب
کم کردن وزن و رسیدن به وزن ایده ال برای سن و جنس فرد، نقش بسیار مهمتری نسبت به بقیّه موارد دارد. مطالعات نشان داده اند که کم کردن مقادیر کمی در حد ۵ تا ۱۰ کیلوگرم یا در حدودو ده درصد وزن بدن، می تواند تحوّل بسیار عمده ای در کنترل فشارخون بالا ایجاد نماید.
راههای کاهش وزن
امروزه روشهای بسیار متنوع و متعددی برای کاهش وزن توصیه می شود و اغلب صفحات مجازی راههای مختلفی را برای این منظور پیشنهاد می دهند. البته بسیاری از این روشها غیر استاندارد هستند و می توانند عوارض جبران ناپذیری ایجاد نمایند و به همین دلیل لازم است در شروع هر کدام از روشها از مشاوره مراکز چاقی ، پزشکان تغذیه، همکاران طب ورزشی و داخلی هم استفاده نمایید.
برای کاهش وزن توجه به عامل یا عوامل زمینه ساز بسیار مهم هستند و طبیعتاً در هر فردی افزایش وزن می تواند علّت متفاوتی داشته باشد و شاید یک روش درمانی که برای یک فرد مفید است، براس شخص دیگری مفید نباشد یا حتّی عارضه هم داشته باشد. به همین دلیل توجّه به علل فردی ایجاد اضافه وزن مهم است.
دو رکن اصلی کاهش وزن در هر فردی توجه به محدود کردن کالری مصرفی و افزایش فعالیت بدنی جهت افزایش سوخت و ساز است. برای این منظور لازم است افراد برنامه غذایی محدودیت کالری و برنامه ورزشی افزایش متابلیسم را همزمان اجرا کنند.
در کنار این برنامه ها امروزه از روشهای مختلف دارویی و جراحی برای کاهش وزن هم استفاده می شود که تصمیم گیری در این مورد احتیاج به بررسی همه جانبه مشکلات طبی و آزمایش خون و مشاوره طبی دارد.
دیدگاه خود را بنویسید