تیکاگرولور

معرفی دارو

تیکاگرولور -TICAGRELOR- داروی ضدّ پلاکتهای خون است. این دارو از خانواده داروهای ضدّپلاکتی بوده و موجب مهار و کاهش اثر پلاکتهای خون می شود. پلاکتها اجزای اصلی لخته شدن خون هستند و مصرف این دارو می تواند با مهار آنها باعث رقیق شدن خون و کاهش قدرت خون برای لخته شدن بشود.

برخلاف داروهای مشابه از این گروه مانند کلوپیدوگرل و پراسوگرل، این دارو به عنوان داروی اصلی در ترکیب دارویی وجود دارد و بلافاصله وارد خون شده و بعد از مدّت 2 ساعت از مصرف دارو اثر آن بر روی پلاکتهای خون ظاهر می شود. بقیه داروها احتیاج به متابلیسم و پردازش اوّلیه در کبد دارند و اصطلاحاً پیش دارو هستند.
بعد از ورود دارو به خون این دارو با اثر بر روی گیرنده P2Y12 پلاکتی موجب مهار قابل برگشت پلاکتهای خون میشود.
با مهار پلاکت ها، روند فعّال شدن و اتّصال پلاکت ها به هم مهار شده و از آنجا که اتّصال پلاکت ها عامل اصلی تشکیل لخته خون است، لذا لخته خون تشکیل نخواهد شد.

اشکال دارویی

داروی تیکاگرولور به شکل خوراکی است و بصورت قرص های 90 و 60 میلی گرم موجود است. در ایران این دارو به نام های مختلف در دسترس است.
برند اصلی دارو بنام بریلینتا Brilinta
قرص بریلاووس 90 میلی، Brillavus - شرکت عبیدی
قرص بریلاووس 60 میلی، Brillavus - شرکت عبیدی
قرص تیکورا 90 میلی، Ticora - شرکت اکتوور
و قرص تیکاگرولور 90 میلی

موارد مصرف دارو

تیکاگرولور در موارد زیر بکار میرود:

این دارو در اغلب موارد به عموان داروی ضدّپلاکت دوّم و برای مدّت محدودی مورد استفاده قرار می گیرد. داروی ضدّپلاکتی اصلی همان آسپیرین است و این دارو به عنوان داروی دوّم که اصطلاحاً DAPT - Dual AntiPlatelate Therapy نامیده می شود، به آسپیرین اضافه میگردد.
استفاده اصلی این دارو در افرادی است که دچار حملات قلبی شده اند. افرادی که سکته قلبی داشته اند یا با حملات قلبی در بیمارستان بستری شده اند لازم است تا یکسال از این دارو استفاده نمایند.
افرادی که در آنها از استنت یا بالن برای درمان انسداد عروق قلبی استفاده شده است. این افراد هم لازم است بسته به نوع استنت و شرایط بالینی بیمار از 3 ماه تا یکسال از این دارو در کنار آسپیرین استفاده نمایند.
افرادی که در آنها برای درمان بیماریهای عروق غیرقلبی مانند عروق دست، پا، کاروتید و آئورت از استنت استفاده شده است هم لازم است تا مدّتی از این دارو استفاده نمایند.
افراد با حملات گذرا یا سکته های دایمی مغزی هم لازم است تا سه ماه -و در برخی موارد بیشتر- از این دارو استفاده نمایند.
در افرادی که به آسپیرین حساسیت دارند، می توان از این دارو به جای آسپیرین استفاده کرد.

دوز و زمان مصرف

تیکاگرولور در زمان شروع دارو باید به میزان 180 میلی گرم (یعنی دو عدد قرص 90 میلی گرم با هم)، استفاده شود. بعد از آن لازم است این دارو دو بار در روز (صبح و شب یک قرص 90 میلی گرمی) مصرف شود.
دوز 60 میلی گرم دو بار در روز در افرادی که با دوز معمول خونریزی دارند یا بعد از یکسال از شروع دارو در افراد دیابتی و افرادی که استنت دارند، قابل تجویز است.
طول مدت مصرف این دارو در افرادی که همزمان از آسپیرین یا سایر رقیق کننده های خون استفاده می کنند، از یک ماه تا یکسال متغیّر است. البته این دوره با نظر پزشک معالج می تواند کاهش یا افزایش پیدا نماید.
در افرادی که این دارو را به جای آسپیرین استفاده می کنند، طبیعتاً طول درمان طولانی تر خواهد بود.
در افرادی که از این دارو استفاده می کنند، لازم است دوز آسپیرین مصرفی حتماً کمتر از 100 میلی گرم در روز باشد.
اگر توصیه به مصرف دو بار در روز است، بهتر است با فاصله 12 ساعت صبح و شب استفاده شود.
اگر مصرف دارو را فراموش کردید، تا 6 ساعت مانده به مصرف دوز بعدی می توانید آن را استفاده نمایید. بعد از آن بهتر است دارو را مصرف نکرده و دوز بعدی را در ساعت مشخّص مصرف نمایید
مصرف دارو با غذا یا بدون غذا تأثیری در جذب آن ندارد.
تیکاگرولور را می توان خارج از یخچال، در دمای معمولی اطاق به دور از نور مستقیم و حرارت نگهداری کرد.
در افرادی که نمی توانند دارو را ببلعند، می توان آن را له کرده و با آب مخلوط نمود و آن را به صورت محلول استفاده کرد.

عوارض دارو

مهمّ ترین وجدّی ترینعارضه تیکاگرولور، خونریزی است. طبیعتاً وقتی کاربرد اصلی دارو رقیق کردن خون است، این رقیق شدن در بعضی از افراد می تواند منجر به خونریزی گردد.
خونریزی در اغلب موارد به دنبال ضربه ای سطحی بر روی دست و پا روی می دهد و غالباً به صورت کبودی های کوچک خودش را نشان می دهد. این کبودی های زیر پوست رفته رفته تغییر رنگ داده و معمولاً بعد از یک هفته تا ده روز هم ناپدید می شوند.
تقریباً تمام اعضای بدن می توانند منشأ خونریزی باشند مانند بینی، دندان و لثه در موقع مسواک زدن، سفیدی چشم، ادرار، مدفوع و خونریزی از سیستم گوارشی و معده.
در صورت وارد شدن ضربات شدید به بدن، این خونریزی می تواند در اعضای حساس بدن مانند مغز هم روی دهد و یا اینکه شدّت آن زیاد باشد.
در برخی از بیماران که زخم معده یا جراحی قبلی دارند، احتمال دارد از محلّ آنها مجدداً دچار خونریزی صورت بگیرد.
انجام عمل جراحی و سایر اقداماتی که موجب خونریزی می گردند مانند کشیدن دندان، با ادامه مصرف تیکاگرولور می تواند موجب خونریزی غیرقابل کنترل گردد و این موضوع حتماً باید با اطلاع پزشک معالج باشد.
دوّمین عارضه مهمّ تیکاگرولور تنگی نفس است. تنگی نفس می تواند در همان روزهای نخست شروع دارو آغاز شود. این تنگی نفس تا 20 افراد را در مطالعات درگیر کرده است. با این حال اغلب موارد تنگی نفس خفیف تا متوسط بوده و این موضوع فقط در 2 تا 5 درصد افراد منجر به تعویض دارو با داروی دیگری شده است.
درد پشت قفسه سینه، احساس فشار بر روی سینه هم از عوارض احتمالی این دارو است.
برخی از آریتمی ها و بلوک های نوار قلب هم هستند که با احتمال کم می توانند در نوار قلب افرادی که تیکاگرولول استفاده می کنند، دیده شود. البتّه این عارضه در اغلب موارد بدون علامت است.
برخی از افراد به تیکاگرولور حساسّیت دارند و درجاتی از حساسیّت به صورت خفیف مانند خارش پوستی و کهیر یا بصورت شدید به مدل جوش های پوستی در دست وصورت و حتّی تنگی نفس از خود نشان می دهند. در این موارد حتماً با پزشک معالج خود تماس بگیرید.

چند نکته مهم

مصرف الکل موجب تشدید عوارض و خونریزی با این دارو می شود و باید اجتناب گردد.
اگر شما احتیاج به جرّاحی یا هر اقدام دیگر که خونریزی دارد، پیدا کردید حتماً در مورد ادامه تیکاگرولور با پزشک خود مشورت نمایید و از قطع خودسرانه دارو اجتناب نمایید.
در طول زمانی که این دارو را مصرف می کنید باید از حرکاتی که خطر ایجاد خونریزی دارند، مانند کارکردن بدون احتیاط با چاقو یا سایر وسایل برنده، اجتناب کنید. هم چنین در زمان اصلاح و مسواک زدن احتیاط بیشتری داشته باشید.
قبل از مصرف دارو اگر سابقه زخم معده یا خونریزی گوارشی داشته اید حتماً به پزشک خود اطلّاع دهید.
هم چنین اگر سابقه خونریزی، جراحی اخیر یا حسّاسیّت به داروی خاصّی دارید، حتماً به پزشک معالج خود اطّلاع دهید.
قطع یکباره تیکاگرولور می تواند خطرناک بوده و می تواند موجب تشکیل لخته حادّ در استنت قلبی یا عروق دیگر شود. لذا قطع این دارو حتماً باید زیر نظر پزشک معالج باشد و از تغییر سرخود دارو اجتناب نمایید.
در صورتی که مصرف دارو را فراموش کردید، اگر تا 6 ساعت مانده به مصرف دوز بعدی، یادآوری شد، آن را استفاده نمایید. در غیر این صورت فقط دوز بعدی را مصرف کرده و از مصرف دو قرص باهم اجتناب نمایید.
این دارو در دوران حاملگی فاقد عوارض برای مادر و جنین است ولی لازم است یک هفته قبل از زایمان، بدلیل افزایش خطر خونریزی مادر در زمان زایمان قطع گردد.
این دارو در دوران شیردهی توصیه نمی شود زیرا اثر آن در دوران شیردهی معلوم نیست.

تداخل با غذا و سایر داروها

تداخل دارویی یعنی این که مصرف دارو یا داروهای دیگر که برای بیماری های قلبی یا غیرقلبی تجویز شده است می توانند با مکانیسم های مختلفی موجب کاهش یا افزایش اثر این دارو گردند. بعنوان مثال برخی از داروها موجب افزایش تجزیه دارو در کبد یا افزایش دفع از کلیه شده و اثر دارو را کاهش می دهند. برعکس برخی دیگر از داروها، موجب کاهش تجزیه یا کاهش دفع دارو شده و موجب افزایش اثر دارو در بدن می گردند.

داروهایی که به عنوان تداخل مطرح می شوند، نباید موجب نگرانی یا قطع خودسرانه دارو گردند. اگر شما با همزمان این داروها را مصرف می نمایید، در اولین فرصت با پزشک خود مشورت نمایید.

مهم ترین تداخل داروی تیکاگرولور با سایر داروهای رقیق کننده خون است مانند آسپیرین، وارفارین، ریواروکسابان. اگر شما این داروها را مصرف می کنید حتما باید به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
داروهای معروف به NSAID، عملکردی مشابه به آسپیرین دارند، لذا مصرف آنها همزمان با این دارو می تواند موجب رقیق شدن بیشتر خون، آسیب بیشتر مخاطات معده و ایجاد خونریزی گردد.
داروهای مهارکننده اسید معده که متأسفانه به صورت شایع با تیکاگرولور مصرف می شوند، باعث کاهش اثر واضح این دارو می شوند. لذا بجز گروه های پرخطر مانند افراد با سابقه خونریزی گوارشی و افراد با زخم معده فعال نباید این داروها را به صورت روتین با کلوپیدوگرل باهم استفاده کرد.
مواد مخدّر مانند تریاک و مرفین. چه بصورت درمانی و چه بصورت اعتیاد
داروهای ضدّافسردگی مانند فلوکستین و سرترالین
آمیودارون
وراپامیل
داروهای کورتیکو استرویید مانند پردنیزولون، دگزامتازون
داروهای ضدّ قارچ مانند کتوکونازول، ایتراکونازول

دکتر امیرفرهنگی - متخصص قلب

08 بهمن 1400

دکتر امیرفرهنگی